(29) Een Vlissingse moordaanslag op Willem van Oranje

Een van de belangrijkste moorden in onze vaderlandse geschiedenis was die op Willem van Oranje, op 10 juli 1584 in Delft. De dader was Balthasar Gerards die direct kon worden opgepakt en een vreselijke folterdood moest sterven. Het had echter niet veel gescheeld of de prins was al een paar maanden eerder vermoord. In Vlissingen. Door een  Vlissinger.

Eigenlijk door een import-Vlissinger, want de hoofdpersoon van dit verhaal, Hans Hanssen,  kwam oorspronkelijk uit Zevenaar. Hij was in 1578 getrouwd met een Vlissingse vrouw van zeer goede stand en had zich ook in de stad gevestigd. Hanssen was koopman en had een mooi verhaal. Door zijn huwelijk kreeg hij contacten met de politieke en zakelijke bovenlaag van Vlissingen. Hij behoorde tot de kleine groep aanzienlijke Vlissingers en werd zelfs benoemd tot schepen van de stad, een soort wethouder. Al snel bleek echter dat Hanssen niet de aardige en eerlijke man was waarvoor hij zich had uitgegeven. Hij liet zich in met duistere praktijken, zoals het verhandelen van valse gouden en zilveren munten. Hij werd opgepakt en veroordeeld, maar kwam al snel weer vrij. Vanaf dat moment ging het verder bergafwaarts en in 1583 kwam aan het licht dat Hanssen een plan had om Vlissingen uit te leveren aan de Spanjaarden en Willem van Oranje te vermoorden. De Spaanse koning Philips II had een geldprijs uitgeloofd voor degene die dat zou lukken. Gelukkig voor de prins werd Hanssen in Vlissingen gearresteerd. Hij bekende zijn plannen in de hoop er zonder zware straf vanaf te komen. Het stadsbestuur vermoedde echter een complot en legde hem op de pijnbank om de namen van mogelijke handlangers los te krijgen. Dat lukte niet, waarschijnlijk omdat het een solo-actie was. Omdat de oorlogsdreiging groot was en men een voorbeeld wilde stellen, werd Hanssen na de folteringen ter dood veroordeeld. De straf, onthoofding, werd voltrokken op 15 april 1584. Zijn lichaam werd verbrand en zijn hoofd tentoongesteld op een staak bij de Waterpoort onder het Keizersbolwerk. De Prins zou een paar maanden later, op 10 juli 1584, alsnog worden vermoord.

Bronnen: Brahé (1773, Bijvoegsels pag. 192-202: transcripties originele briefwisseling tussen Willem van Oranje en de stadsregering van Vlissingen); Grol (1934); GAV, 100 Stadsbestuur Vlissingen, 300 stukken betreffende de eerdere veroordeling van Hans Hanssen voor het handelen in valse gouden en zilveren munten: nrs. 593 en 594, december 1582; Hooft (1644, 901-902).