(37) De Vlissingse fles

Over de vraag hoe de fles in het wapen van Vlissingen terecht is gekomen kun je uren filosoferen. Niemand weet het, maar iedereen heeft een mening. Voor geen enkele mening is echter bewijs beschikbaar. Zo is er het verhaal over de Engelse prediker Willibrord die in het jaar 700 door een groep vissers uit Vlissingen werd beroofd van zijn drinkfles. In een variant op dit verhaal liet hij twaalf Vlissingse bedelaars uit de fles drinken zonder dat deze leeg raakte. Als dank voor het bekeringswerk van Willibrord zou God het eiland hebben voorzien van duinen waardoor het gevaar op overstromingen verminderde.  Een derde verklaring voor de vergelijking met een fles is wat banaler: De Vlissingers waren van oudsher berucht om hun drankzucht, ingegeven door het sombere en uitzichtloze bestaan in een moerassig en zompig gebied met een dramatisch slecht klimaat. De laatste verklaring ligt in het verlengde daarvan: bij het veer naar Vlaanderen zou een herberg hebben gestaan met een uithangbord waarop een fles was afgebeeld.
Het zijn mooie voorbeelden van het omdraaien van oorzaak en gevolg. De grote fout bij de zoektocht naar de oorspong van naam en wapen was (en is) dat men ervan uitging dat er eerst een dorp of een stad was en dat er toen een naam bij werd bedacht. Dat is onzin. Ieder dorp begon met één of een paar huizen. Wanneer iemand moest vertellen waar hij woonde, werd dat aangeduid met een paar kenmerken van die plek: “die kapel in het westen” of “de burg in het midden”. Daaruit ontstond dan geleidelijk aan de definitieve naam van het dorp: Westkapelle, Middelburg. De naam van Vlissingen is ook zo ontstaan. Pas in de late middeleeuwen begon men zich af te vragen waar die naam toch vandaan kwam. En toen kwamen de fantasieën en de bijbehorende verhalen, waaronder die van de fles. En dat burgerde zo in dat ergens in de veertiende eeuw iemand het leuk vond om de fles ook maar in het wapen te zetten. Op de echte oorsprong van de naam van Vlissingen kom ik later terug, want dat is een apart verhaal. Dat het niets met een fles heeft te maken zal u inmiddels duidelijk zijn.