(66) Ritthemers, Souburgers en Vlissingers: drie culturen, één stad

De gemeente Vlissingen bestaat, naast de stad zelf, ook uit de dorpen Souburg (Oost- en West) en Ritthem. Van de drie kernen is de stad de jongste. Toen Vlissingen, ontwikkeld als een van de eerste op papier geplande steden in Nederland, in 1315 stadsrechten kreeg, kon Ritthem al terugkijken op een bestaan van een eeuw. Souburg bestond zelfs al 400 jaar. Veel had het niet om het lijf, het ging om slechts enkele huizen, maar toch. Het leuke is dat het hier gaat om historie die met harde bewijzen is aangetoond. Ritthem komt in het jaar 1235 al voor in de bronnen, toen het een zelfstandige parochie werd. Van Souburg weten we dat er in de negende eeuw een burcht werd gebouwd om de boeren in de nabije omgeving een vluchtplek te bieden voor de gewelddadige aanvallen van de Noormannen. In de elfde eeuw ontstond op deze plek het huidige dorp.

Tja, en dan Vlissingen. De geschiedenis van de stad begon in een periode dat Souburg en Ritthem al een leeftijd hadden bereikt waarvoor je respect zou moeten hebben. En juist dat respect was bij de stedelingen in de eerste eeuwen ver te zoeken. De twee dorpen werden voortdurend gedwongen om grond af te staan teneinde de stad te kunnen laten groeien. Er waren huizen, havens en verdedigingswerken nodig. Waar Vlissingen rijk kon worden dankzij handel, scheepvaart en visserij, moesten Souburg en Ritthem het doen met wat landbouw en veeteelt. Geen verkeerde sectoren overigens, maar zonder veel mogelijkheden tot groei en welvaart.

In de twintigste eeuw werd Vlissingen de grootste stad van Zeeland met de meeste werkgelegenheid in de industrie. Vooral in de jaren vijftig en zestig was er een groot gebrek aan arbeidskrachten en onder druk van vooral de scheepswerf de Schelde was het bouwen van woningen voor de gemeente Vlissingen de grootste prioriteit. Mede in het verlengde van deze wens, werd in de jaren zestig besloten om Vlissingen, Souburg en Ritthem samen te voegen tot één stad. Of er inmiddels sprake is van één Vlissingse mentaliteit, is nog maar de vraag. Ritthem heeft nog steeds iets agrarisch en saamhorigs, Souburgers roemen hun plezierige woonomgeving en in Vlissingen vormen scheepvaart, industrie en toerisme al meer dan een eeuw de economische trias waarmee ook de toekomst van de stad zal worden vormgegeven.
(Dit artikel is ook gedeeltelijk gebruikt in de toespraak namens de gemeenteraad bij de installatie van burgemeester Letty Demmers, op 3 oktober 2013)