Zes ‘hardnekkige misverstanden’ over Vlissingse Opstand weerlegd door stadshistoricus Peter van Druenen

De opstand van Vlissingers tegen de Spanjaarden was in 1572 goed voorbereid, duurde meerdere dagen en watergeuzen noch religieuze motieven speelden een rol.

René Hoonhorst 06-05-22

Stadshistoricus Peter van Druenen voert al langer een kruistocht voor invoering van een nationale feestdag op 6 april, de dag van de Vlissingse Opstand. Den Briel was weliswaar vijf dagen eerder (op 1 april) al vrij, maar de watergeuzen die toen het stadje op het eiland Voorne binnentrokken, hebben geen Spanjaarden gezien. Inwoners van Vlissingen kwamen zelf in opstand, hoewel medestanders van Willem van Oranje en een katholieke pastoor hun achterban rijp maakten voor het verzet.

Van Druenen heeft diverse hiaten en misvattingen in de geschiedschrijving in geschriften en lezingen eerder benoemd, maar heeft zes ‘hardnekkige misverstanden’ op een rijtje gezet. Een artikel over die misverstanden verschijnt volgende maand in Den Spiegel, het blad van de Vrienden van het muZEEum en het Vlissings archief.

Oecumenisch verzet
De Vlissingers kwamen niet direct in opstand tegen de Spaanse koning, maar onder meer tegen belastingverhogingen en inkwartiering van steeds meer (huur)soldaten, wier kost en inwoning door de stadsbewoners moest worden opgebracht. Het verzet was ook niet gericht tegen de katholieken: sterker, een pastoor riep in een vurige preek kerkgangers juist op in het geweer te komen.

De burgemees­ter van Den Briel ziet niets in een landelijke 
feestdag op 6 april, de dag van de Vlissingse Opstand

Katholieken en protestanten, mede bijeengebracht door Oranjevazal Jan van Cuyck , trokken gezamenlijk op. De watergeuzen speelden geen rol in de Vlissingse Opstand, maar ze trokken pas na 6 april de stad binnen. De opstand voltrok zich niet in één dag, maar begon al op 2 april 1572. En bij de voltooiing op 6 april werd ‘Don’ Pacheco nog niet opgehangen. Pacheco werd pas op 7 april opgepakt en anderhalve maand later - 19 mei 1572 - terechtgesteld. Kapitein Hernando werd overigens aanvankelijk gehouden voor een andere Pacheco, een familielid van de Hertog van Alva.

Zere been burgemeester
Benoeming van het bekendste én hardnekkigste misverstand - de geboorte van Nederland begon niet in Den Briel, maar in Vlissingen - leidde vorige maand nog tot een aanvaring met de burgemeester van dat stadje. Van Druenen lachend: ,,Die bleek zich ernstig te hebben gestoord aan een ‘lokaal mannetje’, ik dus, tijdens lezingen in de Grote Kerk. Het was helemaal tegen het verkeerde been dat ik pleit voor een landelijke feestdag voor de Vlissingse Opstand, bleek later in een Briels bulletin.”

De Vlissingse Opstand, zes hardnekkige misverstanden staat in de volgende kwartaaluitgave van Den Spiegel. Het blad is vanaf midden volgende maand voor 4 euro te koop in het muZEEum en boekhandel ’t Spui.