(49) Het Beeldenhuis

Een van de meest opvallende gevels in Vlissingen is die van het Beeldenhuis in de Prins Hendrikstraat in Vlissingen. Het oorspronkelijke gebouw stond aan de Dokkade en is in 1930 gesloopt omdat de Koninklijke Maatschappij De Schelde de grond nodig had voor uitbreidingen van de scheepswerf. Dankzij de inzet van de toenmalige stadsarchivaris Van Grol en de medewerking van De Schelde die eigenaar was, is de gevel toen gespaard gebleven. In 1934 was het nieuwe gebouw aan de Hendrikstraat klaar en kon de gevel ervoor worden geplaatst.

Het oorspronkelijke Beeldenhuis is in1730 gebrouwd door de architect Jan Peter van Baurscheit de Jonge die ook verantwoordelijk was voor de bouw van het Van Dishoeckhuis in Vlissingen en Der Boede in Koudekerke. Opdrachtgever was de vermogende Vlissingse reder Johan van Westerwijck. Hij had zijn fortuin vergaard in Indië en was na terugkomst in zijn geboorteplaats bestuurder geworden van de West-Indische Compagnie. Tevens vervulde hij tal van functies in de raad van Vlissingen. Overigens had ook Van Westerwijck alleen de gevel laten maken. Die werd in 1730 vooreen bestaand huis geplaatst. Op de driehoek in het midden is het wapen van Van Westerwijck te zien: een vis met drie gouden sterren die gedragen wordt door twee tritons. Daarboven, op de dakrand staat een enorm beeld van Poseidon, de god van de wereldzeeën. Hij is omringd door vier zeepaarden. Daarnaast staan aan twee kanten vier vrouwenfiguren die de werelddelen Afrika, Europa, Azië en Amerika voorstellen. Van Westerwijck was geen gelukkig man. Hij was ongetrouwd en woonde samen met een nicht van moederskant. Volgens het verhaal had hij beloofd met haar te trouwen maar was hij dit nooit nagekomen. Na een nieuwe ruzie hierover op 11 juli 1735 schoot hij zich in de tuin van zijn buitenplaats Lammerenburg door het hoofd. Om een schandaal te voorkomen werd hij nog diezelfde avond naar het Beeldenhuis teruggereden. De doodsoorzaak werd verzwegen. In die tijd circuleerden er ook verhalen dat Van Westerwijck jaloers was op de zoon van zijn vroegere leermeester Ewout van Dishoeck, die aan de overkant van het dok een in zijn ogen nog mooier huis liet bouwen: het Van Dishoeckhuis.

Zijn dood bleef voedsel voor verhalen en speculaties. Volgens de overlevering zou op de fatale dag een van de vrouwenbeelden, dat van Afrika, naar beneden zijn gevallen. Nadat een nieuw beeld terug was geplaatst sloeg daar de bliksem in en een derde beeld werd in 1809 vernield tijdens het bombardement van de Engelsen. Op de huidige gevel is het beeld weer te zien, al is het een zandstenen replica uit 1934.

Afbeelding 1: Het Beeldenhuis aan de Dokkade 31 in 1900. In 1930 is het pand daar afgebroken. In 1933-1934 werd de gevel weer opgetrokken in de Hendrikstraat (Bron: Gemeentearchief Vlissingen, Beeldcollectie nr. FA5535)

Afbeelding 2: Het beeldenhuis in 2013 (Bron: eigen collectie auteur)