(110) Markiezin Maxima?

Het enige nog levende markizaat in Nederland is dat van Vlissingen en Veere. De markies is niet de eerste de beste: Koning Willem Alexander. De grote vraag is natuurlijk: mag koningin Maxima zich ook markiezin noemen en wordt zij daarmee een beetje Vlissings?

Voordat ik een antwoord ga geven op deze prangende vraag, is het goed om iets meer te vertellen over de speciale band tussen de Oranjes en Vlissingen. Deze band ontstond op 6 april 1572 toen Vlissingen als eerste stad eigenhandig de Spanjaarden verjoeg en zich achter de toen nog prille strijd van Willem van Oranje tegen de Spaanse onderdrukking schaarde. Uit de archieven is een unieke brief opgedoken waarin Willem van Oranje de Vlissingers bedankte voor dit optreden en de hoop uitsprak dat de andere Hollandse, Vlaamse en Zeeuwse steden dit voorbeeld gingen volgen. Daarnaast schonk de prins aan Vlissingen een nieuwe haven en verschillende handelsprivileges. Nog geen tien jaar later werd Willem van Oranje Markies van Veere en Vlissingen door de aankoop van de twee steden. Een jaar later liet hij een woning bouwen in Vlissingen: het Prinsenhuis, dat twee eeuwen lang een markant onderdeel was van het stadsbeeld. Ook in later eeuwen bleek keer op keer de voorkeur van de Oranjes voor Vlissingen. Koning Willem III speelde een zeer belangrijke rol in de oprichting van de scheepswerf de Koninklijke Maatschappij De Schelde, die zou uitgroeien tot de grootste werkgever van Vlissingen en anno 2014 nog steeds bestaat. De inbreng van zijn broer, prins Hendrik, was in hetzelfde jaar doorslaggevend bij de oprichting van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland die in Vlissingen werd gevestigd en de belangrijkste Europese postverbinding werd tussen het vaste land en Engeland. Hendrik had zich persoonlijk financieel garant gesteld voor het project. De laatste eeuw is de band wel gebleven maar zijn er, behalve de vele tientallen Koninklijke bezoeken aan Vlissingen, geen grote ingrijpende gebeurtenissen meer geweest.

In de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw werden de Oranjes als markiezen kort na hun aantreden steeds groots onthaald in Vlissingen. In deze periode moest een nieuwe markies de eed zweren, het hoogtepunt van de dag. De festiviteiten in Veere vonden separaat en op andere dagen plaats. De Vlissingse inhuldigingen op een rij:
- Stadhouder Willem I: 8 augustus 1581
- Stadhouder Maurits: 26 augustus 1590
- Stadhouder Frederik Hendrik: 30 juni 1625 (Frederik Hendrik is nooit fysiek ingehuldigd; hij was in 1625 druk met het beleg van Breda, maar legde wel een schriftelijke eed af.)
- Stadhouder Willem II: 13 augustus 1649
- Stadhouder Willem III: 22 september 1668
- Stadhouder Willem IV: 5 juni 1751
- Stadhouder Willem V: 30 mei 1766
Nadat in 1815 Nederland een koninkrijk was geworden onder de Oranjes, bleef de nieuwe koning Willem I de markiezentitel voeren. Omdat hij als koning was ingezworen hoefde hij geen eed meer af te leggen als markies. De inhuldigingen vonden nog wel plaats, zij het minder luisterrijk dan in de tijd van de stadhouders.

Op de vraag of koningin Maxima zich ook markiezin van Vlissingen mag noemen, kan vanuit de traditie in de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw positief worden geantwoord. Een mooi voorbeeld was de vrouw van Frederik Hendrik, Amalia van Solms. Zij staat op een kopergravure uit 1629 afgebeeld met onder andere de titel “Markiezin van Veere en Vlissingen”.